HET BEGIN: Eerste generatie: De vroegste kleipijpjes (periode 1590-1615)
Lade1FM
Lade56FM
Overzicht van een aantal 1e generatie 17e eeuwse kleipijpjes, waarvan diverse als bodemvondst in het toemaakdek van verschillende graslandpolders
rondom Gouda /Waddinxveen en Reeuwijk zijn aangetroffen. Periode: 1595-1625.
Diverse exemplaren met een hielmerk. Deze staan verspreid op de pagina hieronder afgebeeld.
Kleipijpen (Lade19FM1A) groep van 14 stuks vroege 1e generatiepijpjes uit de periode 1595-1625. Ze hebben geen hielmerk.
Vindplaats: Gouda/omgeving
Hele kleine kleipijpjes (de drie in het midden) (Lade1FM) 1e generatie.
West-Nederland. 1590-1620.
Vindplaats: Gouda/omgeving
Heel klein kleipijpje (Lade1FM1635).
West-Nederland
1590-1620.
Vindplaats: Gouda/langs de Breevaart
Hielmerk: WF
Het is onbekend door wie deze pijp met het merk WF met boven en onder een ster is gemaakt. Er zijn meerdere exemplaren met dit merk in Delft gevonden. Er zijn ook meerdere vondsten bekend
van dit merk uit omgeving Dordrecht (Bron: claypipes.nl). De precieze datering van deze hele kleine pijpjes is lastig en wordt verschillend beoordeeld. Voorlopig hou ik het op 1e generatiepijpjes
gemaakt tussen 1590-1620.
Zeer klein kleipijpje (Lade1FM301) 1e generatie met een bewerkt stukje steel met Ruitenveld met het merk W of dubbel V en bolletjes of besjes
(Linker ruit met merk staat op zijn kop). 1595 - 1620. Hielmerk: geen. West-Nederland. Pijpenmaker: onbekend.
Vindplaats: Reeuwijk/omgeving
Kleipijp (Ds4PRFM010. Ca. 1610-1620. Geen hielmerk.
Vindplaats: Waddinxveen polder Bloemendaal
Kleipijp (Ds4PRFM011.
Ca. 1610-1620. Geen hielmerk.
Gouda. Pijpenmaker: onbekend
Vindplaats: Waddinxveen polder Bloemendaal
Kleipijp (Ds4PRFM012.
Ca. 1610-1620. Geen hielmerk.
Vindplaats: Waddinxveen polder Bloemendaal
Kleipijp (Ds4PRFM013.
Ca. 1610-1620. Geen hielmerk.
Vindplaats: Waddinxveen polder Bloemendaal
Kleipijp (Ds4PRFM014.
Ca. 1610-1620. Geen hielmerk.
Vindplaats: Waddinxveen polder Bloemendaal
Kleipijp (Ds4PRFM016.
Ca. 1610-1620. Geen hielmerk.
Vindplaats: Waddinxveen polder Bloemendaal
Kleipijp (Ds4PRFM017.
Ca. 1610-1620. Geen hielmerk.
Vindplaats: Waddinxveen polder Bloemendaal
Kleipijp (Lade1FM) van de 1e generatie met een stukje steel van 6 cm. West-Nederland. Geen hielmerk. 1590-1610. Vindplaats: Zevenhuizen (Z-H).
Baggervondst op een vroeg 17e eeuwse ligplaats van schepen die stadsvuil aanvoerden en turf ophaalden.
Vier stuks kleipijpjes waarvan de drie linkerexemplaren behorende tot de 1e generatie
(1590-1615) met en zonder radering rondom de ketelkop. Het rechterexemplaar
dateert van ca. 1630-1640.
Bodemvondsten polder Bloemendaal Waddinxveen.
Kleipijp (Ds4PRFM017. Ca. 1610-1620. Geen hielmerk.
Vindplaats: Waddinxveen polder Bloemendaal
Kleipijp (DS26FM38) Dubbelconisch. 1e generatie. Hielmerk: geen. 1600-1620.
Vindplaats: Haastrecht polder Stein Boerderij 't Klooster (Erasmusboerderij) Januari 2024(Freek Mayenburg)
Langs de Steinsedijk stond vroeger het Emmausklooster van de reguliere kanunniken van het gewest Holland. In dit klooster woonde tussen 1487 en 1493
de beroemde humanist Desiderius Erasmus. In 1549 brandde het klooster helemaal af. De monniken verhuisden naar Gouda naar het Brigittinerklooster.
Pijpje werd gevonden tijdens werkzaamheden rond de boerderij zoals aanleg paardenbak en baggerwerkzaamheden.
Een paar honderd van die vroege 1e generatie kleipijpen zijn als bodemvondst gevonden in de polder Bloemendaal nabij Waddinxveen. Wat hoogst opmerkelijk was, soms werden ze gevonden tezamen met stortafval van barokpijpjes en andere vroeg 17e eeuwse kleipijpen gemaakt door Goudse pijpenmakers. Onderstaande pijpenkopjes zijn vervaardigd tussen 1590 en 1610. Twee pijpenkopjes hebben een soort van hielmerk. Bekend is dat Engelse pijpenmakers al rond het einde van de 16e eeuw begonnen waren om in de Nederlanden kleipijpen te vervaardigen. Waarschijnlijk gebeurde dat ook al in Gouda. Nader onderzoek zal dat moeten bevestigen.
De Goudse pijpengeschiedenis begint rond 1606. In mijn verzameling heb ik een aantal zeer vroege pijpenkoppen welke van rond 1590-1620 gedateerd kunnen worden. De hier naast staande kleipijpen zijn in de loop der jaren gevonden in graslandpolders rondom de Stad Gouda. Wat opvalt is dat dit type kleipijpjes regelmatig in en rond Gouda gevonden worden.
Op de steel van de twee onderstaande kleipijpen staan gestempelde merken. De manier waarop dat is uitgevoerd is zeldzaam.
Twee zeldzame kleipijpjes(part verz) van de 1e generatie. Bodemvondst poldergebied Waddinxveen/Reeuwijk.
Gemerkt op de steel met tudorroosjes en radering en als hielmerk driehoekjes gezet op de steel.Datering: ca. 1590-1610.
Kleipijpje (Ds4FM007) in de vorm van een zeemonster. Datering: 1595-1620. Gouda?
Vindplaats: Reeuwijkse poldergebied Reeuwijkse Hout.
Zeldzaam kleipijpje (lade1FM1257) van de 1e generatie met radering aangebracht op de ketel. Bodemvondst poldergebied Middelweg Moordrecht.
Met als hielmerk de Tudorroos aangevuld met de letters LF. Datering: ca. 1600-1620.
Zeldzaam kleipijpje (lade1FM1872) van de 1e generatie. Bodemvondst Gouda. Met als hielmerk de Tudorroos aangevuld
met de letter A. Ook zijn nog twee hielmerkjes gezet aan de voorzijde van de ketel. Datering: ca. 1600-1620.
Kleipijpje (Ds50FM01) Dubbelconisch zeer vroeg model met als hielmerk EP gekroond. Vindplaats: Gouda/omgeving.
Gouda? Pijpenmaker: onbekend. Datering: Ca. 1600-1620
Kleipijpje (AK) Dubbelconisch vroeg model met Roos vijfbladig. Vindplaats: Delft Brabantse Turfmarkt beerput.
West-Nederland. Datering: Ca. 1610-1630
Kleipijp (Ds24FM35). Dubbelconisch. 1e generatie. 1600-1620. West-Nederland. Hielmerk: Lelie in ruit.
Pijpenmaker: onbekend. Vindplaats: Reeuwijk.
Het onderstaande pijpenkopje (part verz) is vervaardigd omstreeks begin 17e eeuw. Bodemvondst Polder Bloemendaal te Waddinxveen.De pijpenkop is rondom versierd met kleine rondjes die zijn ingedrukt in de nog vochtige pijpenklei. Als hielmerk is ook een rondje geplaatst zoals die ook op de ketel zijn ingedrukt. Dat het hier om een vroeg product moet gaan wordt bevestigd door de ruime diameter van het rookkanaal in de steel, goed te zien op de foto rechts. Frappant is dat de rondjes exact dezelfde diameter hebben als de doorsnede van het rookkanaal. Dit kan betekenen dat de rondjes zijn aangebracht met de punt van de wijer, waarbij de vraag zich voordoet of de wijer dan wellicht een hol en puntig voorwerp was.
Kleipijpje(lade1FM1620) van de 1e generatie met een hielmerk met kruis en stippen. Vindplaats: poldergebied
rond Waddinxveen/Reeuwijk. Datering: 1590-1620
Kleipijpje(lade1FM424) van de 1e generatie met een hielmerk met kruis zonder stippen. Vindplaats: onbekend.
West-Nederland. Datering: 1590-1610
Kleipijp (Lade1FM302) 1e generatie met hielmerk: T dan wel een kruis. 1595-1615. West-Nederland. Pijpenmaker: onbekend
Vindplaats: Reeuwijk/omgeving
Klein kleipijpje van de 1e generatie met een vierkant hielmerkje met de letters IR. Noord-Holland
Vindplaats: Schoonhoven. Datering: Ca. 1595-1615
D.H. Duco "Kleipijpen uit de eerste-generatie, mogelijkheden en onmogelijkheden bij het determineren"
Westerheem, het tijdschrift voor de Nederlandse archeologie 2004
Kleipijpje (HB25) van de 1e generatie met als hielmerkje de letters IS. Rotterdam. Pijpenmaker: John Sheppard of Jan Chepper, tabakshandelaar en pijpenmaker in Rotterdam. Datering: Ca. 1605-1620. Vindplaats: Reeuwijk polder Reeuwijk.
Kleipijp(Ds24FM34). Dubbelconisch. Gebotterd. 1e generatie. Hielmerk: IS.1605-1620. Rotterdam.
Pijpenmaker: John Sheppard of Jan Chepper, tabakshandelaar en pijpenmaker in Rotterdam.
Vindplaats: Gouda/omgeving
Kleipijp (Lade1FM302) 1e generatie met hielmerk: IR. Amsterdam/West-Nederland. 1595-1615. Pijpenmaker: onbekend
Vindplaats: Reeuwijk/omgeving
Kleipijpje (lade1FM673) van de 1e generatie met een vierkant hielmerkje met de letters IR.
Noord-Holland
Vindplaats: Schoonhoven. Datering: Ca. 1595-1620
Kleipijpje (AK) van de 1e generatie met een vierkant hielmerkje met de letters IR. Noord-Holland. Datering: Ca. 1595-1620
Vindplaats: onbekend
D.H. Duco "Kleipijpen uit de eerste-generatie, mogelijkheden en onmogelijkheden bij het determineren"
Westerheem, het tijdschrift voor de Nederlandse archeologie 2004
Een klein kleipijpje (SS) van de 1e generatie met een vierkant hielmerkje met de letter H. Bodemvondst Gouda Saffraanpoort.
West-Nederland. Datering: Ca. 1590-1620.
Klein kleipijpje (Lade1FM) van de 1e generatie met als hielmerkje de letter H. Vindplaats: Gouda/omgeving.
Datering: 1590-1620. West-Nederland.
Hielmerk: WS
Kleipijp (lade1FM1179) van de 1e generatie met nog een stuk steel en als hielmerk WS. Datering: 1595-1620.
Gouda of Amsterdam.
Pijpenmaker: Walter Smith?
Bodemvondst: Reeuwijk Nieuwdorperweg
Kleipijp (AK) van de 1e generatie met nog een stuk steel en als hielmerk WS. Vindplaats: Haarlem Beerput. Datering: 1595-1620
Gouda of Amsterdam.
Pijpenmaker: Walter Smith?
Kleipijp (lade1FM) van de 1e generatie met nog een stuk steel en als hielmerk WS. Datering: 1595-1625
Gouda of Amsterdam. Pijpenmaker: Walter Smith? Vindplaats: Amsterdam/omgeving.
Kleipijp (lade1FM) van de 1e generatie met nog een stukje steel en als hielmerk WS.
Vindplaats: : Gouda. Datering: 1590-1610.
Gouda of Amsterdam? Pijpenmaker: Walter Smith?
Kleipijpje (part verz) van de 1e generatie met een druppelvormig hielmerk met het gezicht van een
Koninklijk figuur met kroon (Hendrik Frederik Stuart ? )
Datering: 1590-1615. Gouda?
Vindplaats: Gouda binnenstad.
Eenzelfde kleipijpje (HB53) van de 1e generatie met een druppelvormig hielmerk met het gezicht van een
Koninklijk figuur met kroon (Hendrik Frederik Stuart ? )
Bodemvondst: Gouda binnenstad. Datering: 1590-1615. Gouda?
Vindplaats: Reeuwijk Dorp.
Harlingen 1e generatie
Kleipijp 1e generatie (PB). I en S gekroond aan weerszijde van een gekroonde roos. De steel Drie ruiten overlappend met het merk IS met kroon en tudorroos. 1610-1625.
Harlingen. Pijpenmaker: Jan Starter.
Vindplaats: Hoorn
Dit merk is in Harlingen gebruikt door de pijpmaker Jan Starter, die ook in Amsterdam heeft gewoond, ca 1600-1620 (Bron: Ewout Kopershoek). Opvallend is het merk IR in overlappende ruit op de steel waarvan de pijpenmaker tot nu toe onbekend was.
Kleipijp 1e generatie (PB) met hielmerk IR in overlappende ruit.1610-1625.
Harlingen. Pijpenmaker: Jan Starter.
Vindplaats: Hoorn
Kleipijp 1e generatie (lade1FMgeen nummer) met hielmerk: roos.1610-1625.
Productieplaats: onbekend. Vindplaats: Hoorn
17e eeuws pijpenkoppen (part verz) met glazuurresten op de ketel. Als hielmerk heeft een van de pijpenkoppen het merk tudorroos gekroond. Aangetroffen in een pijpenstort in de polder Bloemendaal bij Waddinxveen met afval van kleipijpen waaronder ook fraai
bewerkte barokpijpjes van rond 1630. Pijpenmaker: Daniel Andriesz.
Kleipijp (Ds4PRFM009) met als hielmerk tudorroos gekroond (lijkt eerder op schijven zes gekroond). Gouda. Ca. 1630. Pijpenmaker: Daniel Andriesz.
. Dit pijpje met gele glazuurresten is gevonden in de directe omgeving van een pijpenstort van vroeg 17e eeuwse kleipijpen waaronder diverse barokpijpjes.Vindplaats: Waddinxveen polder Bloemendaal
Kleipijp (AK) Dubbelconisch vroeg model met Roos gekroond. West-Nederland (1610-1630). Vindplaats: onbekend
Kleipijp (AK) W.B plus ster en drie stippen binnen een driehoekige puntjeslijn. Vindplaats: Amsterdam (1600-1630).
Pijpenmaker Willem Boseman?
Kleipijp (HB54) vroeg model met Roos gekroond. West-Nederland (Gouda?). (1595-1620). Vindplaats: Reeuwijk Dorp
Vier stuks kleipijpjes (lade12FM19A) waarvan het meest linker exemplaar en het rechtse exemplaar behoren
tot de 1e generatie (1600-1620. De twee middelste exemplaren dateren van ca. 1625-1630.
Vindplaats: Noord-Holland.
Kleipijp(lade12FM19) van de 1e generatie met nog een stukje steel. Ongemerkt. Vindplaats: Noord-Holland.
Datering: 1590-1615. West-Nederland
Kleipijp (lade12FM22) van de 1e generatie met nog een stukje steel en als hielmerk WS. Bodemvondst: Noord-Holland.
Datering: 1590-1610. West-Nederland
Kleipijp (HB22) van de 1e generatie met nog een stukje steel. Geen hielmerk. Vindplaats: Reeuwijk polder Reeuwijk
Datering: 1610-1625.
Kleipijp (HB23) van de 1e generatie met nog een stukje steel. Geen hielmerk. Vindplaats: Reeuwijk polder Reeuwijk
Datering: 1610-1625.
Kleipijpjes (lade1FM999) van de 1e generatie met mooi stuk steel. West-Nederland. Geen hielmerk. Bodemvondst: Woerden (beerputvondst)
Datering: 1610-1625.
Kleipijpjes (lade1FM671) van de 1e generatie met mooi stuk steel. West-Nederland. Geen hielmerk. Bodemvondst: Schoonhoven (beerputvondst)
Datering: 1610-1625.
Kleipijpje (Ds50FM14) van de 1e generatie. Geen hielmerk. Gouda. Bodemvondst: Reeuwijk polder Reeuwijk
Datering: 1610-1625.
Kleipijpje (Ds50FM15) van de 1e generatie. Geen hielmerk. Gouda. Bodemvondst: Reeuwijk polder Reeuwijk
Datering: 1610-1625.
Kleipijp (lade12FM23) van de 1e generatie met nog een stukje steel. Geen hielmerk. Bodemvondst: Noord-Holland.
Datering: 1610-1625.
Kleipijp (HB24) van de 1e generatie met nog een stukje steel. Geen hielmerk. Vindplaats: Reeuwijk polder Reeuwijk
Datering: 1610-1625.
Kleipijp(lade12FM20). Hielmerk Bril. Vindplaats: Noord-Holland. Datering: 1620-1640.
Kleipijpjes (lade12FM42). De drie rechterpijpjes zitten op de grens van 1e generatie naar een wat latere periode (vanaf 1615-1630) van de 17e eeuw. Het linker exemplaar is al wat later (1650-1670) . Vindplaats: Noord-Holland
Kleipijpen 17e eeuw 2e generatie (1625-1700)
Kleipijp (FM) met als hielmerkje de letters TN en in het midden twee ruiten. Leiden.
Datering: Ca.1640.
Bodemvondst polder Reeuwijk
noordelijk van de A-12.
Kleipijp (AK) met als hielmerkje de letters DF onder een kroon. Rotterdam. Pijpenmaker: Daniel Fransz. Huys
Datering: 1630-1640.
Vindplaats: Rotterdam
Kleipijp (Ds50FM16) met als hielmerkje de letters RW en daarboven een ster.
Gouda. Datering: 1650-1670. Pijpenmaker: onbekend. Vindplaats: Reeuwijk polder Reeuwijk