Kleipijpen: sigarettenpijpjes 19e eeuw

In de polder Achterwillens te Gouda zijn in de tachtiger jaren van de 20e eeuw grote hoeveelheden kleipijpen/pijpenkoppen gevonden. Een deel van deze polder is in de 19e eeuw gebruikt als stortplaats om er huisvuil en industrieel afval te dumpen. Met name de belangrijkste Goudse pijpenfabrieken van P.J. van der Want en P. Goedewaagen hebben in dit gebied in de 19e eeuw veel pijpenafval gestort. Bij de bouw van een nieuwe woonwijk kwam veel van dat stortmateriaal aan de oppervlakte. Tussen de duizenden pijpenkoppen die werden aangetroffen bij graafwerkzaamheden ook een hele serie van  bewerkte sigaretten/sigarenpijpjes, die aan het eind van de 19e eeuw in zwang kwamen in de tijd dat het roken van sigaretten en sigaren  steeds populairder werd. 


Sigaretten/sigaarpijpjes (Ds95FM) met de voorstelling van Mercurius. Ca. 1880. Bodemvondst: Achterwillens Gouda
Het middelste Mercuriuskopje is met de hand ingekleurd en omstreeks 1960 gemaakt door de Goudse pijpenmaker De Jong


Hendrik van der Pool

Sigaretten/sigaarpijpje (Ds95FM) Figuraal met de voorstelling van man. 1839-1874. Vindplaats: Gouda/polder Achterwillens
Hielmerk: gekroonde WL. Pijpenmaker: Hendrik van der Pool


Kleipijp (DS36FMgeennummer) Figuraal met gezicht. Gouda. 1839-1874. Hielmerk: WL gekroond. Pijpenmaker: Hendrik van der Pool
Vindplaats: Reeuwijk/tuinderij


Sigaretten/sigaar-reclamepijpje met op de ketel de tekst:
Café Rest  De Harmonie Markt De Waag Gouda.  Ca. 1880. Bodemvondst: Gouda/polder Achterwillens
Pijpenmaker: P.J. van der Want te Gouda

Sigarenpijp (recht model). Ca. 1880
Bodemvondst: Gouda/polder Achterwillens

Sigaretten/sigaarpijpje (part verz) met de voorstelling van Koning Willem III. Ca. 1880. Bodemvondst: Gouda/ polder Achterwillens


Kleipijp (lade23FM1100) sigaretten/sigaarpijpje met het bandstempel op de steel van P. Goedewaagen & Zoon.
Ca. 1900. Vindplaats: Gouda/polder Achterwillens.


Kleipijp (lade23FM519) sigaretten/sigaarpijpje met kleine pukkeltjes wat is bruin gekleurd.
Ca. 1900. Vindplaats: onbekend.


Kleipijp (Lade66FM29), Sigaret/sigaarpijpje met kort steeltje met een kabouter liggend op de steel. Ca. 1950. Remake. Pijpenmaker: onbekend
Deze kleipijp is ook gemaakt bij de pijpenfabriek: P. Goedewaagen & Zoon


Sigaretten/sigaarpijpje(lade22FM525) met de voorstelling van Mercurius/Neptunes. Eind 19e eeuw. Goudse productie.

Vindplaats: Reeuwijk industrieterrein Zoutman.

Sigaretten/sigaarpijpje (lade22FM1790) met hand die beker vast houd. Op de beker bloemen. Goudse productie. Eind 19e eeuw.

Vindplaats: onbekend


Sigaretten/sigaarpijpje (L39FM040) met ribbelstructuur op de ketel rondom. Ca. 1900. Geen hielmerk. Pijpenmaker onbekend.

Vindplaats: Gouda/ polder Achterwillens. 

Sigaretten/sigaarpijpje (L39FM045) met ribbelstructuur op de ketel rondom. Ca. 1900. Hielmerk: 54 gekroond. Pijpenmaker: P.J. van der Want.

Vindplaats: Gouda/ polder Achterwillens. 


Kleipijp (DsPR1FM028).
Gouda. Sigaretten/sigaar.
EENDRACHT. Merken: M gekroond en AVB.
1851-1885.
 Pieter Jacobus van der Want

Vindplaats: Gouda/polder Achterwillens

Kleipijp (DsPR1FM029).
Gouda. Sigaretten/sigaar.
Merken: Wapen Haarlem en Hollandse Leeuw.
1840-1995
 Pieter van Rijk of Cornelis Jan Christiaan Prince ?

Vindplaats: Gouda/polder Achterwillens

Opmerking: Het Wapen van Haarlem was van 1814 - 1846 in het bezit van Pieter van Rijk en Staande Leeuw vanaf 1870 in het bezit van Cornelis Christiaan Prince. Het het onduidelijk of we de decoratie moeten lezen als merk of zomaar als versiering.


Kleipijp (DsPR1FM029). Gouda. Sigaretten/sigaar.
Merken: Wapen Gouda en molen (vaag) in Lauwerkrans. 1840-1880. Frans Simon Sparnaaij

Vindplaats: onbekend

Opmerking: Frans had ook een Polkapijp met het Wapen van Gouda en het merk Molen in zijn assortiment

Kleipijp (Ds99FM17). Gouda. Sigaretten/sigaar.
Merken: VOC 1840-1880.
 Simon van Loon of Johannes van Bovene

Vindplaats: Gouda/ polder Achterwillens


Kleipijp (Lade22FM1162). Bol type Sigaretten/sigaar. Gouda. Merk: GN gekroond. Pijpenmaker: Fa. S. Sparnaaij & Zoon.
Vindplaats: Gouda Kattensingel Wasserij De drie notenbomen pijpenstort Sparnaay.


Sigaretten/sigaarpijpje in rood (lade44FM046) met leliebladen. Handelsnaam leliesigaar. 2e helft 19e eeuw.

Vindplaats: Gouda polder Achterwillens.

Sigaretten/sigaarpijpje in rood rechts (lade44FM047) met leliebladen. Handelsnaam leliesigaar. 2e helft 19e eeuw.

Vindplaats: Gouda polder Achterwillens.

Sigaretten/sigaarpijpje in rood rechts (lade44FM048).  Bolvormig niet bewerkt. 2e helft 19e eeuw.

Vindplaats: Gouda polder Achterwillens.

Sigaretten/sigaarpijpje (lade23FM1098) met leliebladen. Handelsnaam leliesigaar. 2e helft 19e eeuw.

Vindplaats: Gouda polder Achterwillens.

Sigaretten/sigaarpijpje (lade44FM044) met leliebladen. Handelsnaam leliesigaar. 2e helft 19e eeuw.

Vindplaats: Gouda polder Achterwillens.


Sigaretten/sigaarpijpje (lade22FM1198) met leliebladen en bovenrand  met parelrand. Handelsnaam leliesigaar. 2e helft 19e eeuw.

Vindplaats: Gouda polder Achterwillens.

Sigaretten/sigaarpijpje (lade39FM043) met leliebladen en bovenrand  met parelrand. Handelsnaam leliesigaar. 2e helft 19e eeuw.

Vindplaats: Gouda polder Achterwillens.


Sigaretten/sigaarpijpje (lade39FM049) met in een ketting bloemetjes. 1869 - 1897. Opmerkelijk, dit pijpje heeft nog steeds aan twee kanten
op de hiel het bijmerk stadswapen Gouda. Hielmerk: 94 gekroond. Firma Jan Prince en Cie .


Sigaretten/sigaarpijpje (lade23FM661) met eikenbladen. Goudse productie. 2e helft 19e eeuw.

Vindplaats: Gouda polder Bloemendaal geluidswal langs A-12

Sigaretten/sigaarpijpje (lade23FM609) met eikenbladen aan de onderkant. Goudse productie. 2e helft 19e eeuw.

Vindplaats: Reeuwijk tuinderij


Sigaretten/sigaarpijpje (SS12) met op de steel/ketel een liggende herder met staf. Goudse productie maar onbekend
welke fabriek.
Ca. 1900


Sigaretten/sigaarpijpje (lade23FM1059) met een paard. Ca. 1900. Pijpenfabriek: P. Goedewaagen & Zoon.
Vindplaats: Gouda polder Achterwillens


Sigaretten/sigaarpijpje (part verz) in de vorm van een hoorn met een reiger of ooievaar erop in het rood. Ca. 1880.
Bodemvondst: Achterwillens Gouda

Sigarettenpijpje (lade26FM008) in de vorm /sigaarvan een hoorn met een reiger of ooievaar erop in het zwart. Ca. 1880.
Bodemvondst: Achterwillens Gouda

Sigaretten/sigaarpijpje (DsPR1FM009)) in de vorm van een hoorn met een hond. Ca. 1880. Bodemvondst: Achterwillens Gouda

Sigaretten/sigaarpijpje (lade26GM013) in de vorm van een hoorn met een hond. Ca. 1880. Bodemvondst: Achterwillens Gouda


De Goudse pijpenmakers deden veel moeite om in een moeilijke tijd, waarin veel mensen de overstap maakten naar het roken van sigaretten en sigaren alsnog een graantje  mee te pikken door het vervaardigen van sigarettenpijpjes (ze werden gebruikt als hulpstuk waar je dan je sigaret of sigaar in kon steken).


Sigaretten/sigaarpijpje (Ds95FM)van een man met baard. Ca. 1880. Bodemvondst: Achterwillens Gouda


Sigaretten/sigaarpijpje(lade39FM) bewerkt met aan de steel een hondenkopje. Ca. 1880.
Bodemvondst: Achterwillens Gouda

Sigaretten/sigaarpijpjes(Ds95FM) van een man met snor en sikje in wit en rood. Ca. 1880.
Bodemvondst: Achterwillens Gouda

Sigaretten/sigaarpijpje(part verz) in de vorm van een 
hoorn met een konijn. Ca. 1880. Bodemvondst: Achterwillens Gouda


Sigaretten/sigaarpijpjes (part verz) in de vorm van een hoorn met de gelaarsde kat, in de kleuren wit, rood en zwart.  Ca. 1880.
Bodemvondst: Achterwillens Gouda


Sigaretten/sigaarpijpjes (part verz) in de vorm van een hoorn met een leeuw. Ca. 1880. Bodemvondst: Achterwillens Gouda

Konijn op de steel. Dit sigaretten/sigaarpijpje (lade26FM014) betreft w.s. Goudse Productie (Goedewaagen?) maar is later vrijwel zeker in Friesland geglazuurd. Het gaat hier om een imitatie van Friese kerfsnede.

Vindplaats: onbekend


Kleipijp (lade26FM009) met Figuraal sigaretten/sigaarpijpje met koe die gemolken wordt. Voorzijde ketel landbouwwerktuigen
omringd door een korenaren krans.  Tekst op steel deels aanwezig: LANDBOUWTENTOONSTELLING /
Rechts: GOUDA 31 AUGS : 3 SEPT : 1909. Vindplaats: Gouda polder Achterwillens.


Sigaretten/sigaarpijpje(FM) in de vorm van een zwijn.
19e eeuw. Vindplaats: Gouda Drapiersteeg. B. van der Maas. De complete kleipijp heeft een steel van ca. 30 cm.


Drie verschillende sigaretten/sigaarpijpjes (part verz) met
stoomtreinen. Ca. 1870-1900. 
Vindplaats: Gouda polder Achterwillens

Sigaretten/sigaarpijpje (lade26FM012) met een stoomtrein.
Ca. 1870-1900. Vindplaats: Gouda polder Achterwillens


 Catalogus. P. Goedewaagen & Zoon nummer 6 van ± 1912

klein Kleipijpje (part verz) (sigaret/miniatuur) met de voorstelling van een dier (eekhoorn met krulstaart) die onderliggend
symbolisch de Atlas met de wereldbol vasthoudt. De pijp heeft een klein gaatje van de wijer die verkeerd is ingestoken bij het maken
van het rookkanaal. Gouda. Ca. eind 19e eeuw. P. Goedewaagen.


Lade26FM010

Sigaretten/sigaarpijpjes in de vorm van een hoorn met een 
paard op de steel. Ca. 1880. Vindplaats: Achterwillens Gouda

Lade26FM011
Vindplaats: onbekend


Sigaretten/sigaarpijpje(part verz) in de vorm van een hoorn met een kip. Ca. 1880. Bodemvondst: Achterwillens Gouda

Sigaretten/sigaarpijpje (Ds95FM) van een man met baard in rood. Ca. 1880. Bodemvondst: Achterwillens Gouda

Sigaretten/sigaarpijpje (Ds95FM) van een man met baard (zelfde als links). Ca. 1880. Bodemvondst: Achterwillens Gouda


Drie sigaretten/sigaarpijpjes (Ds95FM) in de vorm van een Romeinse soldaat. Ca. 1880. Bodemvondst: Achterwillens Gouda. 


Sigaretten/sigaarpijpje (Ds95FM) van een man met sik en snor.
Ca. 1880. Bodemvondst: Achterwillens Gouda

Sigaretten/sigaarpijpje (Ds95FM) met een bokkenkop.
Eind 19e eeuw. Fabriek onbekend.


CLEOPATRA ALS SIGARETTENPIJPJE

De Goudse pijpenmakers moesten in de 19e eeuw wel tot het uiterste gaan om het pijprokende publiek te kunnen binden om toch maar hun producten te kopen. Naast de bekende Goudse lange kleipijpen, waar Gouda een paar eeuwen om bekend heeft gestaan als kwaliteitsproduct, ging men (noodgedwongen) in de Goudse pijpenfabrieken er toe over om steeds meer figurale pijpen te produceren. Omdat de sigaret en sigaar meer en meer de kleipijp aan het vervangen waren, maakte men nu ook sigaretten/sigaarpijpjes. Een korte kleipijp waar men zijn sigaret of sigaartje in kon steken.

DS95FM
Bodemvondst: polder Achterwillens Gouda

Bodemvondst: polder Bloemendaal Gouda


De voorstelling van het laat 19e eeuwse pijpenkopje betreft Cleopatra, die leefde omstreeks het begin van onze jaarwisseling (Januari 69 voor Christus tot augustus 30 voor Christus). Zij is  koningin van het oude Egypte geweest. Cleopatra was verreweg de bekendste van de vele gelijknamige Egyptische vorstinnen en wordt gewoonlijk kortweg als Cleopatra aangeduid. Als mede-heerser over Egypte overleefde Cleopatra een staatsgreep die werd uitgedokterd door de hovelingen van haar broer. Ze ging vervolgens een verhouding aan met de Romeinse keizer Julius Caesar, waardoor ze haar greep op de troon kon verstevigen. Na de moord op Caesar verbond ze zich aan Marcus Antonius, bij wie zij een tweeling kreeg. Later trouwde zij met Marcus Antonius en baarde nog een zoon. Alles bij elkaar had Cleopatra vier kinderen, drie bij Antonius en een bij Caesar. Nadat Antonius rivaal en Caesars wettelijke opvolger, Gaius Julius Caesar Octavius, zich vanuit Rome tegen Egypte keerde, benam Cleopatra zich van het leven. Haar nalatenschap overleeft in de vorm van talloze dramatiseringen van haar levensverhaal, zoals  Antonius en Cleopatra geschreven door William Shakespeare , verscheidene moderne films en het uitbrengen van een  kleipijpje met haar beeltenis.