Kleipijpen met eenhoorns/leeuwen rond wapens 18e eeuw
De eenhoorn staat in de heraldiek voor strijdlust en dapperheid. Hij komt voor op familiewapens , wapens van steden en gemeenten. De leeuw en de eenhoorn staan ook op verschillende 18e eeuwse kleipijpen afgebeeld door Goudse pijpenmakers vervaardigd. Met name exportpijpen zijn met leeuw en eenhoorn versierd. Ze houden samen een schild vast waar wapens op voorkomen. De leeuw en de eenhoorn zijn de enige vijanden van elkaar in de dierenwereld. Door een list zou de leeuw de eenhoorn ooit overmeesterd hebben: de leeuw ging voor een boom staan en sprong plots weg toen de eenhoorn hem aanviel; zo spietste de eenhoorn zichzelf met zijn hoorn vast in de boom.
Kleipijp (Ds22FM027) met rondom een wapenschild een leeuw en (geketende) eenhoorn. Rondom het wapenschild
de tekst HONI SOIT QUI MAL Y PENSE. Onder aan de pijp een lint met de tekst JE MAINTAINDRAI. Aan weerszijden
van de kroon het initiaal IB (Jan Boot?). Eind 18e eeuw. Hielmerk Klaverblad van de Goudse pijpenmaker
Jan Arijse Danens. Deze heeft pijpen gemaakt te Gouda en heeft zijn gildenproef afgelegd op 01-07-1720.
Hij is werkzaam geweest van 1720 tot 1758. Het merk wat hij gebruikte was Klaverblad.
Vindplaats: Gouda/omgeving.
Opmerking: De initialen IB naast de kroon zouden kunnen verwijzen naar de pijpenmaker Jan Boot die
tot 1746 actief is geweest. Wellicht is de mal later overgegaan naar Jan Danens die er zijn eigen
hielmerk klaverblad op stempelde, dit is echter niet met zekerheid te zeggen.
Fantastisch scherp uitgevoerde 18e eeuwse pijpenkop (part verz) met aan twee kanten een eenhoorn. Ze houden een wapenschild vast waarop het wapen van Borsele staat. Aan de achterkant van de pijpenkop staan ook wapens in een schild, dat van Zeeland, Middelburg, Vlissingen en Zierikzee met eronder een lint met de tekst ZEELANDIA. Het hielmerk op deze pijpenkop is de gekroonde AP. De maker van de kleipijp was de Goudse pijpenmaker Teunis Bremmert (1762-1773).
Kleipijp (AK) met Eenhoorn en leeuw. Medaillon Wapens van Anna van Hannover / Medaillon Leeuw in de Hollandse tuin. Tekst: HONI SOIT QUI MAL Y PENSE en EENDRAGT MAAKT MAGT. Ca. 1740-1760. Hielmerk: Komfoor gekroond.
Pijpenmaker:. Pieter Lens
Opmerking: Pijp is waarschijnlijk gemaakt ter herdenking aan het huwelijk van Stadhouder Willem IV en Anna van Hannover
Kleipijp (ds30FM1835). Hielmerk WS van de Goudse pijpenmaker Pieter van der Want (1772-1858). Op de pijp aan de voorkant een ovaal wapenschild met het wapen van Borsele en aan de achterzijde de wapens van Zeeland en de Zeeuwse steden Middelburg, Vlissingen en Zierikzee.
Vindplaats onbekend, uit de antiekhandel.
Precies dezelfde kleipijp (ds44FM2) als hierboven maar wat onscherper en met hetzelfde hielmerk n.l. dat van de WS van de Goudse pijpenmaker Pieter van der Want (1772-1858). Op de pijp aan de voorkant een ovaal wapenschild met het wapen van Borsele en aan de achterzijde de wapens van Zeeland en de Zeeuwse steden Middelburg, Vlissingen en Zierikzee.
Vindplaats: Gouda/omgeving
Nog een dezelfde kleipijp (lade12FM1) als hierboven maar deze met een ander hielmerk: AB gekroond. Goudse pijpenmaker Jan Brammert (1772-1808). Op de pijp aan de voorkant een ovaal wapenschild met het wapen van Borsele en aan de achterzijde de wapens van Zeeland en de Zeeuwse steden Middelburg, Vlissingen en Zierikzee. Vindplaats: Noord-Holland.
Narwal met hoorn
Het fabeldier eenhoorn wordt in de cryptozoölogie beschreven als een soort wild paard. Met op zijn voorhoofd een spiraalvormige hoorn, gedraaid en uitlopend in een punt. Met gespleten hoeven, een staart als van een leeuw en een geitensik (de eenhoorn op de 19e eeuwse pijpenkop staat met sik afgebeeld). Al 400 jaar voor Christus aan het hof van de Perzische koning werd de eenhoorn al beschreven door de historicus Ctesias. In de Middeleeuwen werd een eenhoorn aangeduid als een sterk en woest beest maar tegelijkertijd geassocieerd met kuisheid en maagdelijkheid. Een eenhoorn kon alleen in bedwang gehouden worden door een maagd. Inmiddels weten we dat met de hoorn van het fabeldier eenhoorn de slagtand van de narwal bedoeld wordt, een dolfijnachtige die zijn lange slagtand gebruikt als gevoelig tastorgaan.
Vroeg 17e eeuwse tegel met eenhoorn
Vier kleipijpen (part verz) met dezelfde afbeelding van eenhoorns en leeuwen die een wapenschild vasthouden.
De linker eenhoorn draagt geen vlag, de andere drie eenhoorns wel, maar de vlaggen zijn op elke pijpenkop weer
net iets anders. Alle vier de kleipijpen zijn vervaardigd door Frans Verzijl. Ze dragen als hielmerk de gekroonde L
en de Leeuw in de Hollandse Tuin. Deze kleipijpen zijn in een grote pijpenstort van Frans Verzijl aangetroffen.
18e eeuwse pijpenkop (part verz) met aan de ene kant een eenhoorn en aan de andere kant een leeuw. Ze houden een
wapenschild vast waarop verschillende wapens zijn te onderscheiden. Onder op de pijpenkop een lint
met de tekst JE MAINTIENDRAI. Het hielmerk op deze pijpenkop is de gekroonde L. De maker van de kleipijp
was Frans Verzijl (1729-1785). Deze fabriek maakte veel exportpijpen voor diverse landen in West-Europa
zoals Duitsland (Pruysen), Denemarken, Frankrijk en Hongarije.
Zeer zeldzame 18e eeuwse kromkop pijpenkop (part verz) met aan de ene kant een eenhoorn en aan de andere kant een leeuw. Ze houden een
wapenschild vast waarop verschillende wapens zijn te onderscheiden met rondom de tekst HONI SOIT QUI MAIL Y PENSE.
Onder op de pijpenkop een lint met de tekst DIEU ET MON DROIT. Aan de achterzijde een Tulp met blaadjes. Het hielmerk op deze pijpenkop is de gekroonde L. De maker van de kleipijp is Frans Verzijl (1729-1785). Deze fabriek maakte veel exportpijpen voor diverse landen in West-Europa
zoals Duitsland (Pruysen), Denemarken, Frankrijk en Hongarije. De ketel heeft een hapje.
18e eeuwse pijpenkop (Ds26FM1331) als boven met aan de ene kant een eenhoorn en aan de andere kant een leeuw.
Ze houden een wapenschild vast waarop verschillende wapens zijn te onderscheiden met rondom de tekst HONI SOIT QUI MAIL Y PENSE.. Onder op de pijpenkop een lint met detekst JE MAINTIENDRAI. Het hielmerk op deze pijpenkop is het komfoor van de Goudse pijpenmaker Pieter Benjamin Lens.
Bodemvondst : Boskoop tuinderij.
Nog eenzelfde 18e eeuwse pijpenkop (PB3729) als boven met aan de ene kant een eenhoorn en aan de andere kant een leeuw.
Ze houden een wapenschild vast waarop verschillende wapens zijn te onderscheiden. Onder op de pijpenkop een lint met de
tekst JE MAINTIENDRAI. Het hielmerk op deze pijpenkop is het komfoor van de Goudse pijpenmaker Pieter Benjamin Lens. (1740-1750) Vindplaats : Amsterdam.
Kleipijp (SS38) met de afbeelding van eenhoorns die een wapenschild vasthouden. Onder het wapenschild staat tekst ZEELANDIA .
De kleipijp heeft als hielmerk WS van de Goudse pijpmaker Pieter van der Want (1772-1858).
Vindplaats: Gouda Saffraanpoort.
18e eeuwse pijpenkop (Ds26FM1246) met aan de ene kant een eenhoorn en aan de andere kant een leeuw. Ze houden een wapenschild vast waarop verschillende wapens zijn te onderscheiden. Hielmerk: voetboog. Goudse pijpenmaker Benjamin Pietersz Lens of Hendrik de Jong.
Vindplaats: Gouda Turfsingel Muroplast.
18e eeuwse pijpenkop (Ds26FM1862) met aan de ene kant een eenhoorn en aan de andere kant een leeuw.
Ze houden een wapenschild vast waarop verschillende wapens zijn te onderscheiden. Onder op de pijpenkop een lint met de tekst JE MAINTIENDRAI. Hielmerk: vos op zijn gat. Goudse pijpenmaker: Pieter Lens.
Vindplaats: Waddinxveen Otweg.
Dit kleipijpje (Ds33FM900) heeft als hielmerk de komfoor en is uit dezelfde mal gemaakt als het exemplaar hieronder.
Vindplaats: Zevenhuizen.
Kleipijp (SS) vrij klein model met de afbeelding van een eenhoorn en leeuw die een wapenschild vasthouden. Rond het wapenschild staat de tekst HONI SOIT QUI MAL Y PENSE en wapens waaronder het wapen van Ierland (harp) en leeuw in de Hollandse Tuin met rondom de tekst EENDRAGT MAAKT MAGT. De kleipijp heeft als hielmerk de komfoor van de Goudse pijpmaker Pieter Lens de Oude (1730-1770). Bodemvondst Waddinxveen Weegje.
19e eeuwse kleipijp (AK) met aan de voorzijde een ovaal met wapens o.a. van Ierland en de tekst HONI SOIT QUI MAL I PENSE.
Het ovaal wordt vastgehouden door een leeuw en een eenhoorn. De (Goudse) maker van de pijp is niet bekend.
Kleipijp (lade1FM) met Aan de rokerskant het wapenschild van het huis van Hannover vastgehouden door een
leeuw en eenhoorn. Tekst: Rond het wapenschild HONI SOIT QUI MAL Y PENSE en aan de basis van de ketel staat de tekst
DIEU ET MON DROIT. Hielmerk 55 onder kroon. Pijpenmaker: Fa. P. Goedewaagen & Zoon. Vanaf 1897.
De versiering van deze pijp is geheel overeenkomstig 18e-eeuwse traditie. De pijpensteel heeft een lengte van bijna
1 meter en is geheel versierd.
Kleipijp (lade23FM1466) met aan een kant bloemetjes en aan de andere kant onder een kroon in een cirkel het Engelse wapenschild vastgehouden door een leeuw en eenhoorn met rondom de tekst HONI SOIT QUI MAL Y PENSE. Onder in een lint: DIEU ET MON DROIT wat betekent God en mijn recht. Hielmerk: geen. 2e helft 19e eeuw. Pijpenmaker: onbekend. Vindplaats: Gouda polder Achterwillens.
Deze kleipijp is wellicht vervaardigd als exportpijp voor het Verenigd Koninkrijk Groot Brittanië
Eind 19e eeuw
Kleipijp (part verz) met dubbele Eenhoorns met de tekst DE DUBBELE EENHOORN OPGERICHT 1817.
Tabaksfabriek De Dubbele Eenhoorn van de Gebroeders Philips te Maastricht. 1880-1900.
Goudse productie.