Fraai bewerkte Goudse kleipijpen uit de 18e eeuw

Anthonius van Padua

Kleipijp (AK) met de voorstelling van Anthonius van Padua met kind op arm en lauwertak.
In een lint de naam ANTHONIUS DE PADUA. Hielmerk L onder kroon van de Goudse pijpenmaker Frans Verzijl (1753-1821)

Vindplaats Waddinxveen polder Bloemendaal.

Kleipijp (lade13FM103) met de voorstelling van Anthonius van Padua met kind op arm en lauwertak.
In een lint de naam ANTHONIUS DE PADUA. Hielmerk klaver drie van de Goudse pijpenmaker  Jan Arijsz Danens (1740-1760) 

Vindplaats Waddinxveen polder Bloemendaal.

De pijpenmaker. 18e en 19e eeuw

Kleipijp (lade 11FM) met de voorstelling van een mannelijke pijpenmaker  en vrouwelijke
pijpenmaakster. Aan de voorkant van de pijp de Hollandse leeuw en aan de achterkant het Goudse stadswapen .
Aan de ketelrand de tekst: AVDKLIJN. Onder aan de pijp een lint met de tekst TE GOUDA. Hielmerk de gekroonde AE van de
Goudse pijpenmaker Arie van der Kleijn (1788-1832). Vindplaats: Reeuwijk/polder Reeuwijk.

Een andere kleipijp (PB) met de voorstelling van een mannelijke pijpenmaker  en vrouwelijke
pijpenmaakster. Aan de voorkant van de pijp de Hollandse leeuw en aan de achterkant het wapen van Batavia .
Aan de ketelrand de tekst: A.V.D.WANT Onder aan de pijp een lint met de tekst TE GOUDA. Hielmerk wapen van Batavia. 
Goudse pijpenmaker Adrianus van der Want Dzn (1810-1840). Vindplaats: Gouda.

Fragment van kleipijp (SS17) met de voorstelling van een mannelijke pijpenmaker  en vrouwelijke
pijpenmaakster. Aan de voorkant van de pijp de Hollandse leeuw en aan de achterkant het wapen van Batavia .
Aan de ketelrand de tekst: A.V.D.WANT Onder aan de pijp een lint met de tekst TE GOUDA. Hielmerk wapen van Batavia. 
Goudse pijpenmaker Adrianus van der Want Dzn (1810-1840). Vindplaats: Gouda Oostpolder.

19e/20e  eeuwse kleipijp (lade21FM)met de voorstelling van een mannelijke pijpenmaker  en een vrouwelijk 
persoon met een bloem in haar hand.  Aan de voorkant van de pijp de Hollandse leeuw en aan de achterkant in een ovaal het
merk de gekroonde ES.Hielmerk de gekroonde ES van de Goudse pijpenmaker P. Goedewaagen. Vindplaats Gouda Jaagpad
turfschuur Goedewaagen).

 

 

 

 

 

 

Een gaaf krulpijpje (AK) dat gemaakt is door de firma P. Goedewaagen en zoon. Dit pijpje is rond 1900 gefabriceerd.

Het is dezelfde kleipijp  als hierboven is afgebeeld op de linkerzijde van de ketel met de pijpenmaker. We zien de kaster met in zijn rechterhand de weijer, een dunne ijzeren pen waar het rookkanaal mee gemaakt werd. In zijn linkerhand houdt hij de rol klei vast waar het rookkanaal in aangebracht moet worden. 

Vossen rond een wapen met duif

Kleipijp (ds30FM640) met de afbeelding van twee vossen met afgewende kop als schildhouder. Vogel (duif)
met daaronder het monogram JC verbonden door een streepje (Jesus Christus) .  Pijpenmaker: Andries van Dijk. 1760-1780. Hielmerk: Vissertje.
Deze pijp is een wat kleiner model dan de twee hieronder staande kleipijpen.
Vindplaats Gouda polder Achterwillens.

Kleipijp (ds30FM802) met de afbeelding van twee vossen met afgewende kop als schildhouder. Vogel (duif)
met daaronder het monogram JC verbonden door een streepje (Jesus Christus).  Hielmerk: trompetter. Pijpenmaker: Jan Puijt. (2e helft 18e eeuw) . 
Vindplaats: Gouda/omgeving

Kleipijp(Ds2PRFM032)met de afbeelding van twee vossen met afgewende kop als schildhouder. Vogel (duif)
met daaronder het monogram JC verbonden door een streepje (Jesus Christus).  Hielmerk: P gekroond. 1760-1790.
Pijpenmaker:  Jan Souffreu. Vindplaats: Gouda/omgeving

Kleipijp(Ds27FM6)met de afbeelding van twee vossen met afgewende kop als schildhouder. Vogel (duif)
met daaronder het monogram JC verbonden door een streepje (Jesus Christus).  Hielmerk:  P gekroond. 1760-1790.
Pijpenmaker:  Jan Souffreu. Vindplaats: Gouda/polder Achterwillens

Kleipijp (Lade25FM4) met de afbeelding van twee vossen met afgewende kop als schildhouder. Vogel (duif)
met daaronder het monogram JC verbonden door een streepje (Jesus Christus).  Hielmerk: Zittende vos. Midden 18e eeuw.
Pijpenmaker: Jacob Vos of zijn weduwe Hester Dirka
 Vindplaats: Gouda/omgeving

Kleipijp(Ds27FM5)met de afbeelding van twee vossen met afgewende kop als schildhouder. Vogel (duif)
met daaronder het monogram JC verbonden door een streepje (Jesus Christus).  Hielmerk: Lelie. 1753-1798.
Pijpenmaker: Hendrik Manshoofd of Maarten Carlier en weduwe. Vindplaats: Waddinxveen/polder Bloemendaal.

Eendracht maakt macht

Wapen van Koning Lodewijk Napoleon volgens het decreet van 1807

19e eeuwse kleipijp (ds30FM45 ) met wapenschild met vier kwartieren van de Staten Generaal en de franse adelaar.
Gekroond met een koninklijke kroon en omgeven door de ketens van de Orde van het Gulden Vlies en van het Legioen van Eer.
In een lint rondom het wapenschild de tekst EENDRAGT MAAKT MAGT.  Op de achterkant van de kleipijp het stadswapen van Gouda. Hielmerk gekroonde 96 van de Goudse pijpenmaker Pieter Stomman (1770-1838).
Vindplaats tuinderij in Reeuwijk.

DE GOEDE VRINDSCHAP (EN VREDE) eind 18e eeuw

Meerdere kleipijpen(ds26FM593)  zoals o.a. bovenstaande met de tekst DE GOEDE VRINTSCHAP zijn bekend van Goudse pijpenmakers. Het gaat om fraai versierde kleipijpen met de afbeelding van een pijprokende man en proostende vrouw zittend aan een tafel. Eind 18e eeuw. Deze pijp heeft als Gouds hielmerk een dubbelkruis. Vindplaats Gouda polder Bloemendaal. 1778-1800. Pijpenmaker: Adriana van der Linde of Arnout Carlier

Meerdere kleipijpen(HB27)  zoals o.a. bovenstaande met de tekst DE GOEDE VRINTSCHAP zijn bekend van Goudse pijpenmakers. Het gaat om fraai versierde kleipijpen met de afbeelding van een pijprokende man en proostende vrouw zittend aan een tafel. Eind 18e eeuw. Deze pijp heeft als Gouds hielmerk de hoed gekroond. Pijpenmaker: Hendrik Bos. Vindplaats Reeuwijk polder Reeuwijk.

Deze kleipijp (Ds21FM09) Twee rokende en drinkende heren Spreuk: DE GOEDE VRINTSCHAP. Hielmerk Leeuw in de
Hollandse Tuin van de Goudse pijpenmaker Frans Verzijl. 1745-1760. Vindplaats: Gouda/omgeving.

Deze kleipijp (ds26FM203) Twee rokende en drinkende heren Spreuk: DE GOEDE VRINTSCHAP EN VREDE. Hielmerk Leeuw in de
Hollandse Tuin van de Goudse pijpenmaker Frans Verzijl. Eind 18e eeuw Bodemvondst Gouda Oostpolder.

Kleipijp (ds26FM738) heeft een de tekst n.l. DE GOEDE VRINTSCHAP. Hielmerk gekroonde 29. Goudse pijpenmaker Dirck Dircksz. van der Valk
Eind 18e eeuw. Vindplaats: onbekend.

Germania Pax op Goudse kleipijpen en de Duitse oorlog van 1756-1763

Duitsland begon in het jaar 1756 een uitputtende oorlog en die duurde zeven jaren. In 1763 werd de vrede getekend en speciaal voor die gelegenheid (Vrede van Hubertusburg)  bracht een Goudse pijpenmaker een kleipijp uit. Overigens werden er voor die gelegenheid ook nog andere kleipijpen vervaardigd zoals die met de tekst FRIDRICH MAGNUS, een pijp ter ere van  Frederik de Grote (1712-1786), die vanaf 1740 koning van Pruisen was . Deze Frederik was ook in Holland populair en men noemde hem hier "der alte Fritz". Cees Faas heeft hier al eerder een leuk verhaaltje over geschreven wat te vinden is op de site van de Pijpelogische Kring Nederland.

Kleipijp (HB20) ter gelegenheid van de Vrede van Hubertusburg in Duitsland (1763). Frederik de Grote die wapenen vertrapt /
Vredesgodin met hoorn des overvloed en lauwerenkrans met de tekst VREDE IN DUYSLAND. Achterzijde ketel brandend vredesaltaar onder het Alziend Oog. Op een lint de tekst FRIDRICH MAGNUS. Frederik de Grote (1712-1786)  was vanaf 1740 Koning van Pruisen. 
Hielmerk: Slang. Pijpenmaker: . Lucas de Jong en weduwe
2e helft 18e eeuw (1763). Vindplaats: Reeuwijk polder Reeuwijk.

18e eeuwse en 19e eeuwse Goudse pijpenkop (DsPR9FM). Het gaat om precies dezelfde mal maar de kleipijp is met 100 jaar verschil door twee verschillende Goudse pijpenmakers  uitgebracht. Aan de ene kant een enkele adelaar en aan de andere kant een dubbele adelaar. Op een lint de tekst Germaniae Pax. Verder wordt een overwinningskrans vastgehouden en staat een zon afgebeeld.

        De Zevenjarige Oorlog
Gedurende de Zevenjarige Oorlog (1756- 1763) vonden in Duitsland talloze veldslagen plaats, met name tussen Pruisen en Oostenrijk. Aanleiding tot deze oorlog vormde de Pruisische inval in Saksen (1756), terwijl Frederik de Grote min of meer gelijktijdig Silezië was binnengevallen wat tot Oostenrijk behoorde. Een dochter van de Saksische keurvorst was getrouwd met de dauphin (troonopvolger) van Frankrijk. Frankrijk steunde dus Oostenrijk, evenals Rusland (Elisabeth). Engeland steunde Frederik II met een oorlogssubsidie. In 1757 behaalde Frederik II overwinningen op de Fransen en de Oostenrijkers, in 1758 op de Russen. Toch verloor hij ook wel eens een veldslag. Nabij Torgau versloeg Frederik II in 1760 opnieuw de Oostenrijkers, zelf verloor hij daarbij 17.000 man. Aan Oostenrijkse zijde sneuvelden 15.000 soldaten. Rusland koos in 1762 onder Peter III de kant van Pruisen. Engeland en Frankrijk sloten onderling vrede, en Frederik de Grote bracht zijn leger weer  naar een sterkte van 100.000 soldaten. Uiteindelijk  werd in 1763 op het Saksische jachtslot Hubertusburg vrede gesloten tussen Pruisen, Oostenrijk en Saksen. Die was overigens uiterst ongunstig voor Maria Theresia, aartshertogin van Oostenrijk, koningin van Hongarije en Bohemen (1740-1780) en  Duits keizerin van Sachsen(1745-1765). Silezië werd n.l. aan Frederik de Grote toegekend.

Herdenkingspijp (DsPR9FM) uitgebracht in 1756 door de Goudse pijpenmaker Jan Pieterse Versluijs. Hielmerk Lam onder de boom. Op de hiel het bijmerk Stadswapen van Gouda. Deze kleipijp heeft een uiterst interessante geschiedenis want 100 jaar later na de productiedatum duikt de kleipijp weer op maar nu vervaardigd door P.J. van der Want. Dit bedrijf heeft de mal blijkbaar opgekocht van Versluijs en men heeft de pijp opnieuw in productie gebracht, vrijwel ongewijzigd van voorstelling. Onderstaand de 19e eeuwse pijpenkop. Bodemvondst polder Bloemendaal bij Waddinxveen.

In de 2e helft van de 19e eeuw is de Germanicae Pax pijp (DsPr9FM) opnieuw geproduceerd uit de originele pijpenmal van Versluijs. En wel door het Goudse pijpenbedrijf van P.J. van der Want. De mal is door een graveur wel iets aangepast vanwege slijtage (men noemde dit ophalen van een mal). Kleine veranderingen o.a. van de zonnestralen en de hand die een krans vasthoudt  tonen dit duidelijk aan.  Ook het bijmerk het stadswapen van Gouda is iets aangepast. Bodemvondst Polder Achterwillens Gouda.

Zeskantige Goudse 18e eeuwse pijpenkop met de voorstelling van soldaten 

Kleipijp (HB) zeskantig met Musketiers en Piekeniers. Hielmerk: Meermin. 1740-1750. Pijpenmaker: Jacob Claris.Vindplaats: Gouda polder Achterwillens

Vrijmetselarij op 18e eeuwse kleipijpen

Misschien waren er onder de Goudse pijpenmakers ook wel personen, die behoorden tot de Vrijmetselaars. In ieder geval zijn er in Gouda meerdere modellen kleipijpen gemaakt die speciaal over dit onderwerp gaan. De Vrijmetselarij kent een lange en bewogen geschiedenis,  Ze strekt zich uit  over bijna 300 jaar. De oorsprong ervan ligt nog veel verder n.l. uit de tijd van de kruisvaarders en wel bij de tempeliers. Een tijdlang waren activiteiten van vrijmetselaars in de Nederlanden verboden. De Staten van Holland en West Friesland verboden de Vrijmetselarij tussen 1736 tot 1748 geheel. Maar onder stadhouder Willem IV bloeide het Logeleven weer op, met als gevolg dat in 1756 tien Nederlandse Loges tot de oprichting van een zelfstandige Nederlandse Grootloge besloten. Deze Grootloge bestaat nog steeds, thans voluit genaamd "Orde van Vrijmetselaren onder het Grootoosten der Nederlanden".  

Binnen de vrijmetselarij wordt een aantal symbolen gebruikt, welke al van oudsher in verschillende culturen voorkomen, zoals sterren, planeten, geometrische figuren. Het meest specifiek is de bouwsymboliek, met de alom bekende passer en winkelhaak. Onderstaand een 3-tal verschillende 18e eeuwse kleipijpen met voorstellingen die zijn gewijd aan genoemde vrijmetselarij.

Part verz. Productieplaats: Gouda.  Hielmerk: De Molen. Pijpenmaker: Jan Jacobsz. Danens, Firma Jan Danens Jacobsz. of Adam Schouten. 1778-1800. Bodemvondst: Haarlem. Op deze pijpenkop staat de de tekst: VRIJ MACON. Macon is het franse woord voor vrijmetselaar.

18e eeuwse kleipijp (ds30FMgeen nr) met de voorstelling van vrijmetselarij. Op deze pijp staat de de tekst: VRIJ MACON. Macon betekent in het Frans vrijmetselaar. Productieplaats: Gouda. Hielmerk: gekroonde WS. Pijpenmaker: Pieter van der Want  (1772-1858). Vindplaats onbekend.

18e eeuwse kleipijp (part verz)met de voorstelling van vrijmetselarij. Op deze pijp staat de de tekst: VRIJ MACON. Macon betekent in het Frans vrijmetselaar. Productieplaats: Gouda. Hielmerk: gekroonde 46. Pijpenmaker: Jan, Cornelis of de Wed.Cornelis van Leeuwen 1729-1821.

(ds30FM399)Productieplaats: Gouda Hielmerk: gekroonde 67. Pijpenmaker: Hendrik Nieuwland 1736-1775,  of Machiel de Potter 1728-1768, of Abraham Carelsz. voor den Wind 1779-1807. Vindplaats: Reeuwijk bij industrieterrein Zoutman.

Goudse 18e eeuwse export kleipijpen voor Hamburg

Tot het assortiment van  kleipijpen door de Goudse pijpenmaker Frans Verzijl gemaakt behoorden o.a. export-exemplaren voor Duitsland (REX PRUYSEN) als ook voor de stad Hamburg. 

Wapen van Hamburg

 Op een lint de tekst WELVARE DER STAD. Het wapen van Hamburg staat op een ovaal omgeven door leeuwen. 
Aan de onderkant van de pijpenkop een lint met de tekst HAMBURG. Ook deze exportpijp is gemaakt door de 
Goudse pijpenmaker Frans Verzijl. Part. verz.

 18e eeuwse kleipijp (part verz) exportpijp voor de stad Hamburg met het wapen van Hamburg op de pijp. Deze exportpijp is gemaakt door de Goudse pijpenmaker Frans Verzijl. Hielmerk L. Vindplaats: Waddinxveen polder Bloemendaal.

 18e eeuwse kleipijp (ds26FM208), exportpijp voor de stad Hamburg met het wapen van Hamburg op de pijp. Deze exportpijp is gemaakt door een Goudse pijpenmaker.  Hielmerk  Pijprokende man dan wel een trompettist. Vindplaats: langs Gouwe bij  Waddinxveen.

Welkom op Batavia en Generaal Imhof op 18e eeuwse Goudse kleipijpen



Gustaaf Willem Baron van Imhof werd in Oost-Friesland geboren. Op 27 jarige leeftijd trad hij in dienst van de Verenigde Oost-Indie Compagnie (VOC). Hij kwam in 1725 met het schip KOCKENGE aan als onderkoopman in Batavia.Hij had een opvallend snelle loopbaan. In 1730 werd hij secretaris van de Regering. In 1733 droeg men hem de waardigheid op van de Buitengewone Raad van Indië. In 1736 werd hij als Gouverneur naar Ceylon gezonden. De heren XVII, oftewel de VOC-top, benoemde Imhof tot gouverneur van Ceylon (1736-1740) en daarna van Batavia (1742-1750). Omdat de benoeming tot generaal door Willem IV pas in 1742 plaats vond, kan deze pijpenkop niet voor 1742 gemaakt zijn.

Van Imhof was een vooruitstrevend man die in Sri Lanka herinnerd wordt als een van de betere en welwillende VOC-gouverneurs. Hij voerde bijvoorbeeld in 1737 het gebruik van de drukpers  in, en in de jaren daarna verschenen er voor het eerst gedrukte geschriften in het Sinhala, onder andere een christelijk gebedenboek en een geloofsbelijdenis. Later zou ook een Sinhalese grammatica het licht zien. Imhof liet ook voor het eerst kokospalmen planten op het eiland. Later zou een groot deel van de kust een onderbroken aanplant van deze boomsoort te zien geven.

Baron van Imhof afgebeeld op 27-jarige leeftijd

Schilderij met Baron van Imhof

18e eeuwse exportpijp (part verz) met op een lint de tekst LANG LEEV SYN HOOGEDELE GENERAAL IMHOF. Boven een medaillon met de voorstelling van de generaal staat zijn naam IMHOF. Op een andere medaillon staat het wapen van Batavia met erboven de tekst BATAVIA. Op de voorzijde van de pijpenkop een schild met wapens en eromheen het initiaal van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC). Als hielmerk heeft de pijp ABC van de Goudse pijpenmaker Abraham van den Berg (1745-1783). Bodemvondst poldergebied rond Reeuwijk.

Eenzelfde 18e eeuwse  (ds26FM46) exportpijp als hierboven met op een lint de tekst LANG LEEV SYN HOOGEDELE GENERAAL IMHOF. Boven een medaillon met de voorstelling van de generaal staat zijn naam IMHOF. Op een andere medaillon staat het wapen van Batavia met erboven de tekst BATAVIA. Op de voorzijde van de pijpenkop een schild met wapens en eromheen het initiaal van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC). Als hielmerk heeft de pijp het cijfer 46. Bodemvondst Reeuwijk Oude teelland omgeving Oudeweg.

Een 18e eeuwse kleipijp (part verz) die gewijd is aan het overzeese Oost-Indië. Aan de ene zijde van de pijp een zeilschip, een driemaster. Aan de andere zijde een schild met een zwaard. Boven het zeilschip zien we de wapens van Zeeland en Delft, plaatsen met een Kamer van de VOC. Aan de onderzijde van de pijp op een lint staat de tekst WELKOM OP BATAVIA. Het hielmerk is de bot, een Goudse merk gezet door de Goudse pijpenmaker Pieter (de jonge) Lens (1747-1782). Van deze kleipijp is bekend dat hij ook door andere Goudse pijpenmakers is gemaakt met o.a. het hielmerk de gekroonde 41, de gekroonde P en zoals hieronder het zwijn. Vindplaats Reeuwijk.

Eenzelfde 18e eeuwse kleipijp (ds26FM656) als hier boven die gewijd is aan het overzeese Oost-Indië. Aan de ene zijde van de pijp een zeilschip, een driemaster. Aan de andere zijde een schild met een zwaard. Boven het zeilschip zien we de wapens van Zeeland en Delft, plaatsen met een Kamer van de VOC. Aan de onderzijde van de pijp op een lint staat de tekst WELKOM OP BATAVIA. Het hielmerk is  het zwijn, een Gouds merk.  Bodemvondst Reeuwijk industriegebied Zoutman.

Zeelandia

Kleipijp (Ds2PRFM030)  Wapenschild met : Wapens van Zeeland, Middelburg, Vlissingen en Veere vastgehouden door twee halfvrouw figuren.
Wapen monogram VOC M / Wapen monogram GWC. Tekst op lint: ZEELANDIA.
Gouda. 1740-1770. Pijpenmaker: Arent Willemsz. Brammert of zijn weduwe Martijntje de Vink
Vindplaats: Gouda Saffraanpoort.

Opmerking: De pijp verwijst naar de kamers van de VOC en GWC (WIC) beide gevestigd met hun kamers in Middelburg Zeeland.

Naast het gezicht van de twee halfvrouwen zien we de wapenschilden

Monogram VOC M is van de VERENIGDE OOSTINDISCHE COMPAGNIE MIDDELBURG

Monogram GWC is van de GEOCTROYEERDE WEST-INDISCHE COMPAGNIE  

Hollandse tuin en Dordtse Maagd

18e eeuwse kleipijp (HB) met wapen van de Leeuw in de Hollandse tuin en de Dordtse maagd. Als tekst in een lint EENDRAGT M. MAGT.
Hielmerk ontbrekend. Bodemvondst polder Reeuwijk.

Kleipijp (FM) met de Dordtse maagd. 1740-1775. West-Nederland.
Vindplaats: Gouda/omgeving

Familiewapens op 18e eeuwse kleipijpen

Fraai bewerkte in Gouda vervaardigde kleipijp (HB) met een wapenschild met gestileerde eikenboom met daarop een duif.
In een lint de naam van de eigenaar  van het wapenschild met de tekst: C.D. BRA = MIGK. Hielmerk HHH van de Goudse
pijpmaker Cornelis de Vink.1740 - 1743/1745. Deze pijp is ook bekend met het hielmerk De hoed en De parel.

Zelfde pijp (ds26FM910) als hierboven. Fraai bewerkte in Gouda vervaardigde kleipijp met een wapenschild met gestileerde
eikenboom met daarop een duif. In een lint de naam van de eigenaar  van het wapenschild met de tekst: C.D. BRA = MIGK.
Hielmerk parel van de  Goudse pijpenmaker Abraham Eling de Oude (1740 - 1770).

18e eeuwse kleipijp (ds30FM1323) met de voorstelling van een familiewapenschild met de letter T. Hielmerk Koning David
van de Goudse pijpenmaker Jan Girreboo (1729-1780) of Jacob Bos (1773-1795). Vindplaats Gouda Moordrechtse Verlaat.

Paarden Pieter Versluijs

Drie kleipijpen (part verz) met de voorstelling van springende paarden. De meest linkse kleipijp heeft het initiaal
MK rond het paard. Als hielmerk het Lam onder de boom van de Goudse pijpmaker Pieter Versluijs. De
drie de pijpen zijn gevonden als afval in een pijpenstortje in de polder Lang Roggebroek in Reeuwijk. 

Gezichten met initiaal

Kleipijp (Ds39FMgeennummer) met een gezicht op de voorkant van de ketel en aan weerszijde portret de letters VP. Zou kunnen staan voor Vivat Prins maar dat is niet zeker. Omstreeks 1770. Hielmerk L onder een kroon van de Goudse pijpenmaker Frans Verzijl. Vindplaats: Gouda.
Meer van dit soort zie ook: narren op kleipijpen